له حمدالله محب سره مناظره؛ تفصیل یې دلته لوستی شئ

د افغانستان د ملي امنیت سلاکار ډاکټر حمدالله محب پر دغې دندې له ټاکل کیدو وروسته په لومړي ځل یوې تلویزوني مناظرې ته حاضر شو.

ښاغلی محب څو ورځې مخکې له طلوع نیوز سره مناظره لرله، چې مناظره یې تېره شپه خپره کړه.

یاران وېب پاڼه یې تفصیل دلته له ځينو اضافي جزیاتو سره خپلو درنو لوستونکو ته وړاندې کوي:

د یوه شهید سرتېري یادونه

حمدالله محب د مناظرې په پيل کې خلکو ته د تېراختر مبارکي وویله او په دې پلمه یې د یوه شهید شوي سرتېري کیسه وکړه.

هغه وویل: د اختر په لومړۍ ورځ د بهرالدین په نوم د یوه افغان شهید شوي سرتېري کور ته ورغلم.

وایي دغه سرتېري څه موده مخکې پر مخابراتو وزارت د برید پر وخت تر اته ویشت سوو پورې کسان د خپل سر په بیه وژغورل.

محب زیاتوي: د سرتېري کورنۍ دوی ته د حکومت له نه پاملرنې ناراضه وه او پلار یې ویل، چې د زوی له شهادت وروسته ۱۵ ځله عبدالحق څلورلاري ته(چېرته چې د سرتېري دنده وه) په دې نیت ورغلی، چې ګواکې هغه به ژوندی وي او وبه یې ویني!

د خلیلزاد په نقدولو پښېمانه نه یم!

حمدالله محب، چې نیږدې درې میاشتې مخکې یې د افغان سولې لپاره د امریکا د بهرنیو چارو وزارت پر ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد توندې نیوکې کړې وې، وایي پر دغو نیوکو پښېمانه نه دی.

د ده په وینا دغه نیوکې یې شخصي نه وې؛ بلکې د افغان دولت د یوه لوړپوړي چارواکي په حیث یې مسولیت و، څو خپلې اندیښنې د سولې د روانو هڅو په اړه ډاګیزې کړې.

محب په تازه مرکه کې وایي، چې امریکا د افغانستان ستراتیژیک متحد دی، دلته یې زیاته پانګونه کړې او ضرور ده، چې دواړه د مشترکو موخو د لاسته راوړنو او دوام لپاره ګډ کار وکړي.

افغان ملي امنیت سلاکار واشنګټن ته د وروستي ناندریز سفر پر وخت ویلي و، چې د افغان سولې لپاره ځانګړی امریکایي استازی د سولې د هڅو په نوم خپله شخصي اجنډا تعقیبوي او غواړي یو سرپرست حکومت د هغه په مشرۍ په افغانستان کې رامنځته شي.

ده د خلیلزاد په محوریت پيل شویو هڅو ته د بدې معاملې نوم ورکړی و.

اوس وایي لا هم د ثبات راوړنکې او داسې سولې غوښتونکی دی، چې هم د اوسني نظام لاسته راوړنې او هم د افغانستان د نظام جمهوري والی پکې خوندي وي.

د حمدالله محب په وینا اوس یې د معاملې په اړه اندیښنه کمه شوې او د امریکا او طالبانو ترمنځ د مذاکراتو په تړاو افغان حکومت ته د معلوماتو ورکولو بهیر هم ښه شوی.

دی زیاتوي، چې پرخپلو تېرو خبرو پښېمانه نه دی او که اړتیا شوه، بیا به هماغسې غږ پورته کوي.

محب، چې د ملي یووالي حکومت پر وخت نیږدې ۳ کاله په واشنګټن کې د افغانستان سفیر و، وایي ده ته تجربه شوې، چې امریکایان هم دافغان دولت په شان د سولې غوښتونکي دي، ځکه یې خپلې اندیښنې پر وخت ورسره شریکې کړې.

له ډاکټر عبدالله سره احتیاط

په دغه مناظره کې، چې مخته وړونکی یې د طلوع نیوز خبري شبکې مشر لطف الله نجفي زاده و، ډېره هڅه وشوه چې حمدالله محب د حکومت له اجرایه ریس ډاکټر عبدالله سره مواجه کړل شي.

د مناظرې مخته وړونکي بیا ـ بیا محب په دې اړه وپوښته، چې ډاکټر عبدالله یې د خلیلزاد په اړه څرګندونې رد کړې او د ده شخصي نظر یې وباله.

محب دغو پارونکو پوښتنو ته بیا ـ بیا په محتاطانه ډول په ځواب کې ویل، چې موږ د سولې په اړه د داخلي اجماع پياوړتیا ته ضرورت لرو.

سوله ان کعبه کې ونه شوه!

حمدالله محب پخپلو خبرو کې د سولې پر باثبات والي ډېر ټینګار درلود.

ده د افغان سیاسي ډلو ترمنځ د اویایمې لسیزې د سولې ناکامو هڅو ته اشاره لرله، چې په وینا یې ښکېلو غاړو ان په مکه معظمه کې د سولې تړون لاسلیک کړ، خو نتیجه یې برعکس د لسګونه زرو کسانو وژل کیدل او ګڼو نورو کډوالیدل و.

ده د سولې په اړه د داخلي اجماع پر پیاوړتیا ټینګار درلود او ویل یې، چې د سولې مشورتي لویې جرګې په دې برخه کې لازم وضاحتونه رامنځته او دولت ته په ډاګه کړه، چې ملت له طالبانو سره په کوم چوکاټ او اصولو سوله غواړي.

افغان ملي امنیت سلاکار یو ځل بیا د سولې روانې هڅې بې پایلې وګڼلې او ویې ویل، چې سوله یوازې په ناستو نه راځي؛ بلکې لازمه ده چې د روانې جګړې کورني، بهرني او جرمي اړخونه ټول تحلیل او ورته په کتو سره د سولې هڅې وشي.

د محب په وینا سوله پېچلې معما او معزز نوم دی، چې ځینې خلک یې له نومه ناسمه ګټه اخلي.

دی وایي افغان دولت داسې سوله نه غواړي، چې افغانستان بدمرغې ماضي ته ستون کړي.

د امریکا د سفر په اړه د ادعاوو ردول

په دغه مناظره کې حمدالله محب هغه ادعاوې رد کړې، چې ګواکې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت احضار کړ او له واشنګټن څخه یې د زر وتو غوښتنه وکړه.

ده که څه هم د امریکایي سیال له لورې یې د لیدنې د غوښتنې پر ردیدو څه ونه ویل، خو له مرستیال وزیرې سره د لیدنې په اړه یې وویل چې لیدنه یې احضاریه نه؛ بلکې وار د مخه پلان شوې وه.

محب وایي: د امریکا د بهرنیو چارو وزارت مرستیالې راته وویل، چې یا د سولې د روانو هڅو په اړه خپلې خبرې بیرته واخله، یا به مو ګډ کار سره سخت شي.

وایي: ما ورته وویل، چې له خبرو مې نه تېریږم او د ګډ کار د سختیدو مسئله تاسې پورې اړه لري.

غني غوسه و که خوشاله؟

حمدالله محب په دې اړه هم وپوښتل شو، چې په واشنګټن کې د خبرو په اړه یې وار د مخه ولسمشرغني سره تفاهم کړی و کنه؟

د ده ځواب دا و، چې هلته یې خپله دنده ترسره کړې او ضرور نه ده، چې هره مسئله په جزیاتو د حکومت له رهبرۍ سره شریکه شي.

حمدالله محب وایي، چې ولسمشر غني یې د واشنګټن له خبرو څخه مخکې نه و خبرکړی.

د ده په وینا تر خبرو وروسته یې د خپلو څرګندونو ژباړه ولسمشر ته واستوله.

د دې پوښتنې په ځواب کې، چې د ولسمشر غبرګون څه و؟

حمدالله محب وویل: زه نه غواړم دلته داخلي خبرې مطرح کړم!

افغان ملي امنیت سلاکار وایي، له واشنګټن څخه ابوظبۍ ته تر ستنیدو وروسته یې هلته له ولسمشر غني سره له نیږدې لیدل وشول او ورته یې وویل، چې که د ده خبرې ورته ستونزه جوړوي، استعفا ته حاضر دی.

محب وایي: ولسمشر غني مې استعفا لازمه ونه ګڼله!

د خبرو پایله څه شوه؟

محب په واشنګټن کې د خپلو پارونکو خبرو د پایلو په تړاو وایي، چې دغو خبرو د افغانستان پر امنیت کوم تاثیر نه دی کړی.

د ده په وینا امریکا اوس هم د پخوا په شان له افغانستان سره امنیتي همکارۍ لري، خو د امنیتي دیپلوماسۍ په سطحه یادو خبرو اغېز لرلی او شخصاً له ده سره د امریکا د امنیتي چارواکو اړیکه نشته.

ده وړاندې دا هم وویل، چې د خبرو په پایله کې یې هغه اندیښنې تر یوه ځایه حل شوي، چې د افغان سولې په تړاو یې د امریکا د رول په اړه لرلې.

افغان ملي امنیت سلاکار هیله مندي ښيي، چې د افغانستان او امریکا یا د ده او امریکا ترمنځ رامنځته شوی ټکر به هم حل شي.

سوله د دولت صلاحیت دی

حمدالله محب دا هم وویل، چې له طالبانو سره د امریکا د خبرو خلاف نه دی، ځکه په خبره یې دغه هېواد هم د افغان جګړې له درې ګونو اړخونو څخه یو اړخ دی.

د ده په ټکیو امریکا له طالبانو سره خپلې خبرې لري، چې باید ویې کړي، خو کومې خبرې چې افغان دولت یې باید له دغې ډلې سره وکړي، امریکا دې هغه نه کوي.

محب ټینګار کوي، چې د افغانستان اساسي قانون د سولې او جګړې په اړه پریکړه د دولت حق ګڼلی او دوی پر دغه حق ټینګار کوي.

هغه وایي: د سولې لپاره دولت خپله طرحه جوړه کړې او طالبانو ته یې د بې قیدو شرطه مذاکراتو وړاندیز کړی.

دی وایي: تراوسه طالبانو دا نه ده ثابته کړې، چې عمل کې سوله غواړي.

د اقتصادي خپلواکۍ تشه

حمدالله محب د اقتصادي خپلواکۍ تشه افغانستان ته لویه ستونزه ګڼي او وایي د طالبانو د ادعا برعکس افغانستان د بهرنیو ځواکونو له موجودیت یا د هغو په ټکیو له اشغاله دومره نه رنځیږي، لکه له اقتصادي ناخپلواکۍ چې رنځیږي.

دی په تېرو څو میاشتو کې د څو سقوط شویو ولسوالیو بیرته نیول کیدو او د طالبانو له منګولو د څه باندې ۳ سوه سرتېرو خوشې کیدو ته په اشارې سره وایي، چې دغه عملیات ټول افغان ځواکونو په یوازې ځان کړي.

نوموړی د تازه څو لاسته راوړنو په مثال کې د اختر پر مهال د ۷ موټر بم چاودنو، سلګونه ځانمرګو واسکټونو او یو ټن چاودیدونکو توکیو نیول کیدل یادوي، چې په وینا یې دا ټول افغان ځواکونو په یوازې ځان ترلاسه کړي.

هغه افغانستان په اقتصادي لحاظ بهرنیانو ته محتاج ګڼي او وایي نه یوازې دولت؛ بلکې طالبان له بهرنیو مرستو پرته ان د سولې مذاکراتو لپاره د خپل پلاوي د الوتکې لګښت نه لري.

له پاکستان سره اړیکې

حمدالله محب له وسله والو طالبانو غواړي، چې پاکستان او نورو بهرنیانو سره د خپلو اړیکو وضاحت ورکړي.

دی له طالبانو سره د امریکا د خبرو پر څلورو عمده ټکیو( د بهرنیانو ځواکونو پر وتو، له القاعدې سره د طالبانو د اړیکو پرې کیدو، له افغان حکومت سره د مخامخو خبرو او اوربند) په اړه د بحث پر وخت وایي، چې دې ټولو نه دا مهم بحث دی چې د طالبانو د تمویل سرچینې روښانه شي.

محب وایي له پاکستان سره د افغان حکومت د ستونزو له حل پرته سوله ممکنه نه ده، ځکه خو هم ده څه موده مخکې پاکستان ته سفر وکړ او هم ولسمشر غني په سفر ور روان دی.

دا لوړپوړی افغان چارواکی زیاتوي: د طالبانو او پاکستان اړیکې په ثبوت رسیدلي، طالبان د پاکستان له تمویل او ملاتړ پرته یوه ورځ هم جګړه نه شي کولای!

خو هغه د خبریال دې پوښتنې ته ځواب ورنکړ، چې د ځینو ولسمشریزو نوماندانو په باور ولسمشر غني د راتلونکو ټاکنو د ګټلو په موخه له پاکستان سره اړیکې خوږوي.

ډاکټر حمدالله محب د پاکستان په دریځ کې د مثبت بدلون خبر ورکوي او وایي اسلام اباد ته په سفر کې یې د پاکستاني پوځ د مشر په خبرو کې موندلې چې د افغانستان په اړه د دغه هېواد په پالېسۍ کې بدلون راغلی.

د محب په وینا پاکستان د خپل اقتصادي وضعیت د ښه کولو لپاره هم مجبور دی څو له افغانستان سره خپلې اړیکې ښې کړي.

له دې سره هغه دې پوښتنې ته په ځواب کې، چې پاکستان اوس هم له افغانستان سره نا اعلان شوی جنګ لري کنه؟ وویل: ترهغې چې په افغانستان کې جګړه وي، دا اعلان شوی یا نا اعلان شوی جنګ به دوام ولري.

د ډیورنډ کرښې بحث

افغان ملي امنیت سلاکار وایي پاکستاني چارواکي اوس هم په هره ناسته کې د ډیورنډ کرښې په اړه افغان پلاوي سره بحث مخته کول غواړي، خو په وینا یې د دوی ټینګار دا وي، چې د افغانستان ستونزه د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې نه؛ بلکې د پاکستان تر واک لاندې مهمو ښارونو کې ده.

هغه د کوټې شورا له یادولو سره وایي، چې د طالبانو مهم مشران په کوټه، کراچۍ او پېښور کې خوندي پناه ځایونه لري.

ایران او افغان جګړه

افغان ملي امنیت سلاکار وایي ایران هم له طالبانو سره اړیکې لري، خو په وروستیو کې دوی محسوسه کړې، چې یاد شوی هېواد په افغانستان کې خپلې ګټې د یوه جمهوري نظام په چوکاټ کې ګوري.

د ده په وینا نه یوازې ایران او پاکستان؛ بلکې ټول سیمه ییز هېوادونه او خپله افغان حکومت له وسله والو طالبانو سره اړیکې لري.

دی وایي: زموږ ملي امنیت همېش له طالبانو سره اړیکې لرلې. طالبان یوازې د دوحې یوه ګروپ پورې محدود نه دي، موږ دوی سره د مري له ناستې پرته بله کومه رسمي ناسته نه ده لرلې، خو د پردې شاته منظمې اړیکې ورسره لرو.

پسرلی او جګړه

حمدالله محب د روان جنګي موسم په اړه وایي، چې افغان ځواکونو څخه نه یوازې سیمې سقوط شوي نه دي؛ بلکې یو شمېر ولسوالۍ یې هم بیرته له وسله والو طالبانو نیولي.

هغه څه چې د ده په وینا د تېرو کلونو د جګړې د شدت په دغه موسم کې برعکس ول.

دی همدا شان له جزیاتو پرته وایي، چې د طالبانو پر تلفاتو به نه غږیږو، له دې غیر هم ډېرې لاسته راوړنې لرو.

حمدالله محب ټینګار کوي، چې که په همدې بڼه جنګ او د دوی فشار دوام ولري، دوی به تر راتلونکو ۴ میاشتو پورې د وسله والو طالبانو ملا ورماته کړي.

وروستۍ ګومارنې

حمدالله محب په امنیتي ادارو کې د رهبرۍ په کچه د وروستیو بدلونونو په تړاو هم وپوښتل شو.

ورته وویل شول، چې د ده له ملي امنیت سلاکار کیدو سره ولې د ۳۰ ولایتونو امنیه قومندانان بدل شوي؟

د محب ځواب دا و، چې دا بدلونونه د جګړې د میدان له عاجلو اړتیاوو څخه و او پایله یې هم مثبته وه.

هغه کورنیو چارو وزارت ته په اشارې سره وایي، چې مخکې دا وزارت د فساد په مرکز مشهور و، خو اوس کیدای شي له ترټولو ښو وزارتونو څخه وګڼل شي.

د اتمر په اړه محتاطانه خبرې

د مناظرې مخته وړونکي څو ځله هڅه وکړه، چې د ملي امنیت د مخکیني سلاکار محمد حنیف اتمر په اړه محب کومه نیوکه وکړي، خو ویې نه کړه.

دی بیا ـ بیا وپوښتل شو، چې د اتمر د څلور کلنې سلاکارۍ په اړه څه ووایي، خو ده همدومره وویل: په دې اړه تاسې تحلیل وکړئ او تاریخ دې قضاوت وکړي.

د دې ترڅنګ یې وویل: د کار د شیوې د توپیر ترڅنګ نن یو لوی توپیر دا دی، چې ظرفیتونه بدل شوي او ځوان نسل په امنیتي سکتور کې د رهبرۍ د نقش له موندلو سره ښه ثابت شوی.

د مخکینیو چارواکو په اړه محب همدومره وویل، چې هغوی اکثره ستړي شوي وو او ارام ته یې اړتیا لرله.

محب د افغان ځواکونو د مورال پر لوړ ساتلو ټینګار کوي او وایي د طالبانو او امریکا پر خبرو د نیوکو دلیل یې هم دا و، چې دغه ځواکونه د کومې معاملې فکر ونه کړي.

د هغه په وینا تر یادو نیوکو وروسته یې د ځواکونو مورال ښه شوی، چې یو دلیل یې له ځواکونو څخه د ده او نورو امنیتي چارواکو پرله پسې احوال اخیستل هم دي.

د طالب بندیانو خوشې کول

حمدالله محب د طالبانو د نیږدې ۹ سوه خوشې کیدونکو بندیانو په اړه وپوښتل شو، چې دا کار به د افغان ځواکونو مورال خراب نه کړي؟

د ده ځواب دا و، چې دا کار به د ځواکونو مورال خراب نه کړي.

د محب په وینا طالب بندیان د سولې مشورتي لویې جرګې په غوښتنه خوشې کیږي او ټول هغه کسان دي، چې لوی څارنوالۍ، سترې محکمې او ملي امنیت څېړلي او تر ډېره یې د جګړې ډګر ته د بیا نه ګرځیدو ډاډ موجود دی.

ټاکنې او ګومارنې

حمدالله محب په حکومت کې وروستیو ګومارنو ته په اشارې سره وایي، چې حکومت باید حکومتولي هم ترسره کړي.

د دې ترڅنګ هغه د ولسمشر غني او ولسمشریزو نوماندانو ترمنځ د ټاکنیزو کمپاینونو په تړاو د حکومت او نوماندانو د مسولیتونو د معلومولو په تړاو خبرې اړینې ګڼي.

دی وایي: یو شمېر ولسمشریزو نوماندانو سره غږیدلی یم، راته یې ویلي چې د مستعفي کیدونکو وزیرانو پرځای باید د وزارتونو مرستیالان سرپرستي وکړي، نه چې نوي سرپرستان ورته معرفي شي.

محب دا هم وایي، چې په دې اړه د حکومت د مسولیتونو ترڅنګ د نوماندانو کمپایني مسولیتونه هم باید معلوم شي، څو کمپاین ډېر منفي نه وي.

محب د امنیتي سکتور په چوکاټ کې د وروستیو ټولو ګومارنو دفاع کوي او وایي حاضر دی، چې د یوه ـ یوه کس د مثبتو پایلو حساب ورکړي.

حقاني روژه ماته نه کړه!

حمدالله محب وسله وال طالبان د خپلواکۍ په نه لرلو هم تورن کړ او ویې ویل، چې دا ډله په نوم د اسلام لپاره جنګیږي، خو نورې ګڼې اجنډاوې لري.

دی له مشخصې نوم اخیستنې پرته په کابل کې د روژې میاشتې یوې نیونې ته په اشارې سره وایي: موټر کې کلدارې، پاکستاني شناخت کارډونه، ۳۵ بوشکې شراب او نور ډېر شیان نیول شوي وو، په دغه ورځ د استخباراتي معلوماتو له مخې له زیات خپګان نه سراج الدین حقاني روژه نه وه ماته کړې!

د محب په وینا د دغه کار دلیل دا و، چې نیول شوی کس یادې ډلې ته ډېر مهم و او دا په دې دلالت کوي، چې روانه جګړه تر ډېره د جرمي اقتصاد جګړه ده.

حمدالله محب ښکاره نه کړه، چې دغه کس څو ک و، خو په ټولنیزو رسنیو کې یو شمېر فعالانو د نیول شوي کس مشخصاتو ته په اشارې سره ویلي، چې نوموړی کس د مشرانو جرګې د ریس فضل هادي مسلمیار سلاکار او د کورنۍ غړی حاجي دلاور و.

دلاور په روژه کې پولیسو له کابله ونیوه، چې لا هم بندي دی،خو برخلیک یې نه دی روښانه شوی!